Bazylika w Mantui

Bazylika kon­ka­te­dral­na p.w. Św. Andrzeja Apostoła w Mantui cie­szy się przy­wi­le­jem prze­cho­wy­wa­nia do dzi­siaj cen­nej reli­kwii Krwi Chrystusa. Nie dzi­wi fakt, że, ze wzglę­du na zna­cze­nie reli­gij­ne, kon­ka­te­dra ta zawsze była powią­za­na z histo­rią Mantui — cen­trum życia reli­gij­ne­go i spo­łecz­ne­go. Historycznie stwier­dzo­no, że w miej­scu, gdzie dzi­siaj znaj­du­je się świą­ty­nia zapro­jek­to­wa­na przez Leona Baptystę Albertiego, ist­nia­ły dwa kościo­ły wybu­do­wa­ne w róż­nym cza­sie, poświę­co­ne Św. Andrzejowi.

Nie spo­sób usta­lić daty powsta­nia pierw­sze­go kościo­ła. Przypuszczalnie, według nie­któ­rych histo­ry­ków, był to okres nastę­pu­ją­cy po pierw­szym „inven­tio” czy­li odna­le­zie­niu. Inni jed­nak prze­su­wa­ją datę jego powsta­nia do cza­sów Karola Wielkiego i nie wią­żą go z fak­tem prze­cho­wy­wa­nia reli­kwii. Wszelkie inne odnie­sie­nia mają zwią­zek z reli­kwią Przenajdroższej Krwi.

Kult relikwii Krwi Chrystusa w Mantui

Kult reli­kwii Krwi Chrystusa opie­ra się na dwóch ich „odna­le­zie­niach”, któ­re mia­ły miej­sce w 804 r. i 1048 r. Pierwsze wyda­rze­nie zosta­ło odno­to­wa­ne w „Annałach Królestwa Franków” przez Eginarda, dwo­rza­ni­na i bio­gra­fa Karola Wielkiego. Drugie „odna­le­zie­nie” jest obszer­nie opi­sa­ne w dwóch źró­dłach śre­dnio­wiecz­nych: ”O odna­le­zie­niach Krwi Pańskiej”, spi­sa­ne­go w Mantui przez nie­zna­ne­go auto­ra II poł. XI w. i w „Kronikach” szwedz­kie­go mni­cha Hermana di Reichenau. Z tych źró­deł oraz z ubo­ga­ca­ją­cych danych histo­rycz­nych i kro­ni­kar­skich pocho­dzi tra­dy­cja, któ­ra umiej­sca­wia w Mantui Św. Longina.

Św. Longin — rzymski żołnierz

Był to rzym­ski żoł­nierz, któ­ry na Golgocie wła­sną włócz­nią prze­bił bok Chrystusa, powo­du­jąc wypły­nię­cie wody i krwi. Po swo­im nawró­ce­niu zawiózł on do Mantui zie­mię z Kalwarii nasą­czo­ną Krwią Chrystusa oraz gąb­kę uży­tą do napo­je­nia kona­ją­ce­go Jezusa zakwa­szo­nym winem. Z oba­wy przed pro­fa­na­cją, Święty ukrył reli­kwie Męki Pańskiej w oło­wia­nej kaset­ce i sam zako­pał je w miej­scu, gdzie dzi­siaj mie­ści się bazy­li­ka, a któ­re kie­dyś znaj­do­wa­ło się dale­ko poza mura­mi mia­sta. Wkrótce potem Św. Longin poniósł śmierć męczeń­ską i został pocho­wa­ny w pobli­żu reli­kwii. Z powo­du burz­li­wych fak­tów, któ­re dopro­wa­dzi­ły do upad­ku Zachodniego Imperium Rzymskiego, zatra­co­no wszel­ki ślad reli­kwii, aż do cza­sów Karola Wielkiego.

Pierwsze odnalezienie relikwii

W 804 r. nastą­pi­ło pierw­sze ich odna­le­zie­nie. Według tra­dy­cji Św. Andrzej obja­wił się we śnie pew­ne­mu wier­ne­mu i wska­zał mu miej­sce, w któ­rym znaj­do­wa­ły się reli­kwie. Papież Leon III przy­był do Mantui na zapro­sze­nie impe­ra­to­ra Karola Wielkiego i stwier­dził auten­tycz­ność reli­kwii. Wtedy wła­śnie został wyko­na­ny pierw­szy reli­kwiarz, do prze­cho­wy­wa­nia nad­zwy­czaj­nych pamią­tek Męki. Niewielka ich cząst­ka zosta­ła prze­ka­za­na Karolowi Wielkiemu i umiesz­czo­na w jego kró­lew­skiej kapli­cy w Paryżu. W 924 r., w obli­czu nie­bez­pie­czeń­stwa najaz­du Hangarów, reli­kwie zosta­ły ponow­nie ukryte.

Drugie odnalezienie relikwii

W 1048 r. nastą­pi­ło dru­gie odna­le­zie­nie. I tym razem Św. Andrzej obja­wił się pod­czas snu bło­go­sła­wio­ne­mu Wojciechowi — nie­wi­do­me­mu, któ­ry nie­gdyś peł­nił służ­bę w rodzie Canossa. Dzięki temu okre­ślo­no miej­sce spo­czyn­ku zarów­no cia­ła Św. Longina jak i mar­mu­ro­wej urny, zawie­ra­ją­cej skrzyn­kę z Przenajdroższą Krwią. W 1053 r. przy­był do Mantui papież Leon IX, aby oddać cześć cen­nej reli­kwii. Po uro­czy­stym potwier­dze­niu jej auten­tycz­no­ści, usi­ło­wał nawet zabrać je ze sobą do Rzymu. Wywołało to ogrom­ny sprze­ciw, któ­ry zmu­sił papie­ża do uciecz­ki i ukry­cia się w bene­dyk­tyń­skim klasz­to­rze w Polirone.

Budowa bazyliki

Mniej wię­cej w tym cza­sie powsta­ła nowa świą­ty­nia, więk­sza i zaopa­trzo­na w kryp­tę, gdzie prze­cho­wy­wa­ne były świę­te reli­kwie. W 1472 r. poło­żo­no pierw­szy kamień pod budo­wę obec­nej świą­ty­ni, aby „mieć wię­cej miej­sca, gdzie poboż­ny lud mógł­by się pomie­ścić i zoba­czyć Krew Chrystusa”, jak zakła­dał jej archi­tekt. Jedna z bocz­nych kaplic poświę­co­na jest Św. Longinowi. Po bokach ołta­rza znaj­du­ją się dwa sar­ko­fa­gi — z kość­mi Św. Longina i Św. Grzegorza z Nazjanzu. Freski ścien­ne w tej kapli­cy przed­sta­wia­ją sce­nę „Ukrzyżowania” z Longinem na klęcz­kach, zbie­ra­ją­ce­go Krew Chrystusa do kie­li­cha oraz epi­zod dru­gie­go „odna­le­zie­nia”. Krypta z reli­kwia­mi zosta­ła zbu­do­wa­na na pla­nie krzy­ża grec­kie­go z ośmio­kąt­nym „kościół­kiem” pośrod­ku. Relikwie Krwi Chrystusa zosta­ły umiesz­czo­ne w osiem­na­sto­wiecz­nym reli­kwia­rzu — dzie­le medio­lań­skie­go złot­ni­ka Giovanniego Bellezza. Można je oglą­dać jedy­nie w Wielki Piątek. Poza tym dniem są one zawsze zamknię­te w urnie wyko­na­nej z zie­lo­ne­go mar­mu­ru. Do cza­sów obec­nych prze­trwa­ła tyl­ko nie­wiel­ka część pier­wot­nych reli­kwii. W 1848 r. spro­fa­no­wa­li je austriac­cy najeźdź­cy; zagi­nę­ła wów­czas gąb­ka i więk­sza część reli­kwii Krwi. Wtedy rów­nież zosta­ły znisz­czo­ne pierw­sze naczy­nia prze­cho­wu­ją­ce cen­ne relikwie.

Centrum pielgrzymkowe

W cią­gu wie­ków bazy­li­ka Św. Andrzeja, kry­ją­ca Relikwie Męki Pańskiej sta­wa­ła się coraz bar­dziej oble­ga­nym cen­trum piel­grzym­ko­wym. Wzdłuż dróg, któ­re pro­wa­dzi­ły do świą­ty­ni budo­wa­no kościo­ły i zajaz­dy dla lep­sze­go przy­ję­cia przy­by­wa­ją­cych i odpo­wied­niej opie­ki ducho­wej. Przypuszczalnie na wzór jero­zo­lim­skiej rotun­dy i „świę­tych sta­cji” w począt­kach XII w. powsta­ły czte­ry kościół­ki o okrą­głej pod­sta­wie. Do dziś prze­trwał jedy­nie kośció­łek Św. Wawrzyńca.

Zatwierdzenie kultu przez papieża Leona IX

Kult Św. Relikwii został zatwier­dzo­ny przez papie­ża Leona IX w 1053 r. w Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego. Papież ten udzie­lił wów­czas przy­wi­le­ju otrzy­ma­nia odpu­stu zupeł­ne­go tym, któ­rzy będą nawie­dzać tę świą­ty­nię. Mantua zawsze szczy­ci­ła się posia­da­niem tak cen­nej reli­kwii, któ­ra sta­ła się jej sym­bo­lem. W XV w. Gianfrancesco Gonzaga, pierw­szy mar­kiz Mantui, pole­cił wybić srebr­ną mone­tę z napi­sem: „Mantuo, zosta­łaś wywyż­szo­na przez Przenajdroższą Krew”.

Rozwój wspólnot czczących Krew Pańską

Przy bazy­li­ce ist­nie­ją Kawalerowie Zakonu Odkupiciela, zało­że­ni w 1608 r. przez Księcia Wincentego Gonzagę „dla czci i chwa­ły Najdroższej Krwi”. Już wcze­śniej ist­nia­ło w bazy­li­ce Towarzystwo Przenajdroższej Krwi, któ­re­go począt­ki się­ga­ją 1459 r. Należeli do nie­go szla­chet­nie uro­dze­ni męż­czyź­ni, któ­rzy zobo­wią­za­li się do utrzy­my­wa­nia nie­ustan­nie zapa­lo­nych lamp przed ołta­rzem Krwi Chrystusa. Inni człon­ko­wie odda­wa­li się dzie­łom miło­sier­dzia. Codziennie odma­wia­li oni modli­twy prze­ka­za­ne ze sta­ro­żyt­no­ści, nazy­wa­ne powszech­nie „Siedem Przelań”. Już od XVII w., każ­de­go 12 mar­ca odpra­wia się Mszę Św. i odma­wia Liturgię Godzin wła­sną o odna­le­zie­niu Krwi Chrystusa, zatwier­dzo­ną przez Stolicę Apostolską.

Relikwia Krwi Chrystusa w Częstochowie

Od 1998 roku cząst­ka tej Relikwii znaj­du­je się w Częstochowie u Misjonarzy Krwi Chrystusa.
21 paź­dzier­ni­ka 1999 roku ks. arcy­bi­skup Stanisław Nowak w tym miej­scu ery­gu­je Sanktuarium Krwi Chrystusa.